Η Ζάκυνθος, ένα νησί με μακραίωνη ιστορία και πολιτιστική κληρονομιά, κατοικείται ήδη από τη Νεολιθική περίοδο, όπως αποδεικνύεται από αρχαιολογικά ευρήματα στον κόλπο του Λαγανά. Σύμφωνα με τον Πλίνιο, πριν από το 3000 π.Χ. το νησί ήταν γνωστό ως Ύρια, ενώ ευρήματα κοντά στο Κάστρο με παραστάσεις θεοτήτων όπως ο Απόλλωνας, η Άρτεμις και η Αφροδίτη, καταδεικνύουν τη σχέση των αρχαίων κατοίκων με τη μουσική και τη λατρεία.
Το σημερινό του όνομα το οφείλει στον μυθικό Ζάκυνθο, γιο του Δάρδανου της Τροίας, ο οποίος εγκαταστάθηκε στο νησί γύρω στο 1500 π.Χ. από την Αρκαδία. Οι απόγονοί του ανέπτυξαν ακμάζοντα πολιτισμό και ίδρυσαν αποικίες στην Κρήτη, την Ισπανία και αλλού. Στα Ομηρικά έπη, η Ζάκυνθος χαρακτηρίζεται «υλήεσσα» — καταπράσινη.
Η στρατηγική της θέση και το εύφορο έδαφος της επέτρεψαν να γνωρίσει εμπορική και πολιτιστική άνθιση από τον 6ο π.Χ. αιώνα. Το νησί διατηρούσε δημοκρατική διακυβέρνηση μέχρι την προσχώρηση στη συμμαχία των Αθηναίων, ενώ αργότερα περιήλθε στον έλεγχο των Σπαρτιατών, με αλλαγές στο πολίτευμα. Κατά την περίοδο της ρωμαϊκής κυριαρχίας εντάχθηκε στην επαρχία της Αχαΐας, ενώ από τον 1ο αιώνα μ.Χ. ξεκίνησε η διάδοση του Χριστιανισμού.
Κατά τη Βυζαντινή περίοδο, η Ζάκυνθος βρέθηκε εκτεθειμένη σε πειρατικές επιδρομές. Ακολούθησαν αλλεπάλληλες κατακτήσεις από τους Ορσίνι, Ανδηγαυούς και Τόκκους, ώσπου το 1485 πέρασε στα χέρια των Ενετών. Υπό τη Βενετική διοίκηση, το νησί γνώρισε πολιτική σταθερότητα και άνθιση των γραμμάτων και των τεχνών. Η κοινωνία χωρίστηκε σε ευγενείς, αστούς και λαϊκούς, με πολιτικά δικαιώματα μόνο για τους πρώτους.
Το 1797, οι Γάλλοι Δημοκρατικοί γίνονται δεκτοί με ενθουσιασμό. Λίγους μήνες αργότερα, το νησί περνά στον έλεγχο Ρώσων και Τούρκων, ιδρύεται η Επτάνησος Πολιτεία (1800–1807) και θεσπίζεται η ελληνική γλώσσα και Ορθόδοξη θρησκεία. Μετά από νέα γαλλική κατοχή, η Ζάκυνθος καταλαμβάνεται από τους Άγγλους το 1809. Οι Βρετανοί θα παραμείνουν μέχρι την Ένωση με την Ελλάδα, στις 21 Μαΐου 1864.
Κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, το νησί καταλαμβάνεται από Ιταλούς και Γερμανούς. Το 1953, ένας καταστροφικός σεισμός ακολουθούμενος από πυρκαγιές ισοπεδώνει την πόλη της Ζακύνθου. Παρά την απώλεια σημαντικών μνημείων, η πόλη ανασυγκροτείται με σεβασμό στην παράδοσή της.
